Парасат – жеке тұлғаның қадір-қасиетін, тұлғалық кемелдігін, интелектілік деңгейін білдіретін жиынтық ұғымы.
Әдетте, бұл сөз тілімізде ақыл, пайым сөздерімен қосарлана, қос сөзді біріктіріп: ақыл-парасат, парасат-пайым түрінде де айтылады. Парасат сөзі жастарға қарағанда көбіне оң-солын ажыратып, ақыл тоқтатқан, сақа жастағы және ересек адамдарға қатысты қолданылып жатады. Ол жеке тұлғаның интелектуалдық және мінез-құлық психологиясы жағынан толысып, жетілгендігін, жоғары мәдениеттілігін көрсетеді. Француз философы Г. Мабли «Біздің бойымызға біткен қасиеттердің ішіндегі ең маңыздысы және ең ізгісі- парасат», — дейді.
Парасатты адамға істейтін ісін, сөйлейтін сөзін, қабылдайтын шешімін алдымен ақыл таразысынан өткізіп алып, әдепті-инабатты адамгершілік жағынан тазалықты, салихалық пен мейірімділік, ізгілік пен кең мінезділік тән. Басқа қандай артықшылығы болғанымен, ұшқалақ, күйгелек мінезді адамдарды парсатты тұлға деп айта алмаймыз. Сонда парасат ұғымы жеке адамның толысқан кемелдігінің белгісі ретінде үлкен сана мен келісті әдет инабаттылығының, кең, бай мінезінің жарасты тұтастығын білдіреді.
Қазіргі таңда еліміздегі білім ошақтарында парасаттылық мекетептері ашылып, болашақ жастардың санасына парасаттылықтың ілімін сіңіріп, көптеген маңызды ақпараттар беріп, жұмыс жасалып жатқандығын көруге болады.
Парасаттылық мектебінің негізгі мақсаты: жастар арасында адамгершілік қасиетті, адалдық пен мәдениеттілікті, ізгілік пен имандылықты, парасатты да инабатты тұлғаның мінез-құлқының үлгісін қалыптастыру және жаңа формациядағы кері іс-әрекеттерге қарсы қозғалыстың адал да жас өкілдерін дайындау және кемел руханият пен биік ақиқаттың жоғары зерделенген парасатын, сапалы мәдениеті мен әдебін, ары мен намысын қатар ұстаған зиялы ұрпақты қалыптастыру болып отыр.
Бүгінгі таңда халықты азаматтыққа, отансүйгіштікке, адамның құқықтарына, бостандықтарына және міндеттеріне, адамгершілік сезімдерге еңбексүйгіштікке, сыбайлас жемқорлыққа төзбеу мәдениетіне тәрбиелеудің маңызы зор.
Парасаттылық- Қазақтың Ұлы ойшылы ақын Абай Құнанбаевтың философиясы біздің халқымыздың мәдениеті мен ұлттық бірегейлігінің ажырамас бөлігі болады. Абайдың терең ойлары біздің идеологиямыздың құрылымының негізіне жатады. Өскелең ұрпақты адал және парасатты, еңбекқор болуға, тұрақты дамуға, қайырымдылыққа ұмтылуға шақырады.
Осы орайда біз ақыл-парасаттылығымызды қалыптастыруда руханиятымызбен, ақыл-ой, санамызды адалдыққа, шынайылыққа, мәдениеттілікке тәрбиелеуіміз қажет. Ар намысты, өр рухты, тұлға болып қалыптасуымыз әрбірімізге міндет дүние болуы тиіс.
Ахат Алдиев
Шымкент қаласының дін істері басқармасы
«Дін мәселелерін зерттеу орталығы»
КММ-нің психолог маманы
